Ár hvert er lögð fyrir könnun hjá nemendum í 8. - 10. bekk grunnskólans þar sem lagðar eru fyrir spurningar um hagi og líðan nemendanna. Annað hvert ár er lögð fyrir sambærileg könnun hjá nemendum í 5. - 7. bekk. Rannsóknin er framkvæmd af Rannsóknir og Greining ehf. Í febrúarmánuði sl. var könnunin lögð fyrir nemendur í 8. - 10. bekk og bárust niðurstöður nú í lok sumars.
Spurt var um neyslu ungmenna á tóbaki, áfengi og ólöglegum vímuefnum og þær niðurstöður bornar saman við neyslu ungmenna sem búa utan bæjarfélagsins. Spurt var um líðan í skóla, þátttöku ungmenna í íþrótta- og tómstundastarfi, útivistartíma og samband við foreldra.
Mælitæki rannsóknarinnar eru ítarlegir spurningalistar, annars vegar fyrir nemendur 8.bekkjar og hins vegar nemendur 9. og 10. bekkjar, sem hafa verið þróaðir ár frá ári, fyrst af starfsfólki Rannsóknastofnunar uppeldis- og menntamála en á síðari árum af Rannsóknum & greiningu. Spurningarnar eru mótaðar af fagfólki í félagsvísindum þar sem farið er eftir ströngum kröfum um að þær geti af sér öruggar niðurstöður, að áreiðanleiki og réttmæti sé ávallt í fyrirrúmi.
• Heildarsvarhlutfall nemenda var 83%
(106 nemendur).
• Í 8. bekk var svarhlutfallið 85,7% (36 nem.),
• Í 9. bekk 85,4% (35 nem.) og 75,6% í 10. bekk (34 nem.).
Vakin er athygli á því þegar talað er um bekkina þá er það eins og þeir voru í vor; árgangar, 1996, 1997 og 1998.
Vímuefnaneysla
Daglegar reykingar:
Hlutfall nemenda sem reyktu daglega síðastliðið vor var 3% hjá nemendum í 10. bekk, 0% hjá nemendum í 9. bekk og 3% hjá nemendum í 8. bekk (sjá töflu að neðan).
Munn- og neftóbaksnotkun:
Hlutfall nemenda í 9. og 10. bekk sem höfðu notað munntóbak 20 sinnum eða oftar um ævina mældist 0% hjá nemendum í 9. bekk og 6% hjá nemendum í 10. bekk. Munntóbaks-notkun hjá árgangi 1996 hafði því farið úr 2% árið 2011 og upp í 6% 2012. Heldur minni notkun á neftóbaki mældist hjá þessum árgöngum. Hjá 8. bekk (árg. 1998) aftur á móti mældist munntóbaksnotkun 6% og neftóbaksnotkun 9% á móti 3% hjá jafnöldrum þeirra á Suðurnesjum og 2% þegar horft er á niðurstöður á landsvísu.
Munntóbak er ólöglegt efni en töluvert hefur borið á því á undanförnum árum að neysla þess sé bundin við íþróttamenn í efstu deildum boltaíþrótta. Töluvert átak var gert á síðasta vetri í þá veru að stöðva tóbaksnotkun á íþróttasvæðum Grindavíkur en betur má ef duga skal. Íþróttahreyfingin í Grindavík, stjórnarmenn, þjálfarar og leikmenn geta ekki skor-ast undan ábyrgð í þessum málum og verða að gera sér grein fyrir því að eitt af meginhlutverkum íþróttahreyfingarinnar er að taka þátt í því að móta heilbrigða einstaklinga í því samfélagi sem þeir eru hluti af. Íþróttamenn eru fyrirmyndir hvort sem þeim líkar það betur eða verr og verða að hegða sér samkvæmt því.
Áfengisneysla
Hlutfall þeirra nemenda í 10. bekk sem segja að þau hafi orðið drukkin einu sinni eða oftar um ævina mældist aðeins 15% í vor sem er töluvert undir því sem jafnaldrar þeirra á Suðurnesjum svara en svarhlutfallið þar var 26%. Hlutfallið í 9. bekk mældist 6%. Þegar bornar eru saman tölur frá árunum 1997 til 2011 yfir hlutfall nemenda í 10. bekk sem segj-ast hafa orðið drukknir einu sinni eða oftar um ævina sést að hlutfallið hefur lækkað jafnt og þétt. Farið úr 66% 1997 niður í 14% nemenda árið 2011 og mælist í ár 15% eins og áður segir.
Ölvunartíðni nemenda í 10. bekk (árg. 1996) í Grindavík mælist 7% þegar spurt er um hvort nemendur hafi orðið ölvaðir sl. 30 daga fyrir könnun. Aftur á móti er niðurstaðan fyrir 9. bekk 3%.
Hlutfall nemenda í 8. bekk sem hafa orðið ölvaðir einu sinni eða oftar um ævina mældist 6% og 3% þegar spurt var um ölvun einu sinni eða oftar síðastliðna 30 daga fyrir gerð könnunnar.
Neysla annarra vímuefna
Hlutfall nemenda í 10. bekk sem hafa notað hass einu sinni eða oftar mælist 9% á móti 6% hjá jafnöldrum þeirra á Suðurnesjum og 3% á landsvísu. Í 9. bekk var niðurstaðan 0%.
Hlutfall nemenda í 8., 9. og 10. bekk sem segjast hafa notað marijúana einu sinni eða oftar um ævina mælist 6% hjá 8. bekk, 0% hjá 9. bekk og 9% hjá 10. bekk. Vert er að vekja athygli á niðurstöðum hjá 8. bekk í samanburði við jafnaldra þeirra á Suðurnesjum og á landsvísu en niðurstaðan hjá þeim er 2%.
Neysla á öðrum ólöglegum vímuefnum eins og amfetamíni, sniffi mælist ekki en en 3% nemenda í 10. bekk svöruðu því til að hafa notað sveppi, sem vímuefni, einu sinni eða oftar um ævina.
Félagslegir þættir
Samvera foreldra og unglinga:
Hlutfall stráka og stelpna í 9. og 10. bekk sem segjast oft eða nær alltaf vera með foreldrum sínum utan skólatíma á virkum dögum mælist 41% hjá strákum og 48% hjá stelpum. Til samanburðar voru niðurstöður árið 2010 55% hjá strákum og 50% hjá stelpum.
Samvera með foreldrum um helgar mælist 51% hjá strákum og 55% hjá stelpum.
Eftirlit og stuðningur foreldra:
Þegar spurt var hvort það eigi mjög eða frekar vel við að foreldrar setji ákveðnar reglur um hvað unglingarnir megi gera utan heimilis svara 43% stráka í 9. og 10. bekk því til en 74% stelpna í sömu bekkjum. Hlutfallið hjá strákum árið 2010 var 71% og 77% hjá stelpum svo það virðist sem svo að eitthvað hafi eftirlit með foreldra með strákum minnkað á þessum tveimur árum.
Hlutfall stráka og stelpna í 9. og 10. bekk sem segja að það eigi mjög eða frekar vel við um þau að foreldrar þeirra fylgist með því með hverjum þau eru á kvöldin er 69% hjá strákum og 81% hjá stelpum.
Einnig voru sömu nemendur spurðir hversu vel það eigi við þau að foreldrar viti hvar þau séu á kvöldin og þá svöruðu 68% stráka því til og 90% stúlkna.
Útivistartími:
61% stráka og 65% stelpna í 9. og 10. bekk segjast hafa verið úti eftir klukkan tíu á kvöldin einu sinni eða oftar sl. 7 daga fyrir könnun. Það er heldur lægra hlutfall en árið 2010. Þegar spurt var um hvort nemendur hafi farið út og komið heim eftir miðnætti einu sinni eða oftar sl. sjö daga svara 33% stráka því játandi en aðeins 20% stelpna. Árið 2010 var þessu nánast öfugt farið því þá var svarhlutfallið hjá strákunum 25% og 42% hjá stelpum.
Mikilvægi náms
Svipað hlutfall stráka (11%) og stelpna (10%) í 9. og 10. bekk svara því til að þeim finnst námið tilgangslaust. Það sama á við þegar spurt er um líðan í skóla en 10% bæði hjá strákum og stelpum í sömu bekkjum segja það oft eða nær alltaf eiga við um sig að þeim líði illa í skólanum. 11% stráka segja það oft eða nær alltaf eiga við um sig að langa til að hætta í skólanum en aðeins 3% stelpna.
Samskipti við kennara:
11% drengja í 9. og 10. bekk svara því til að oft eða nær alltaf eiga við um sig að semja illa við kennarana.
Lestrarörðugleikar:
Spurt var út í lestrarörðuleika og þá kemur í ljós að nokkuð stór hluti drengja segja að lestrarörðuleikar hafi mikil eða mjög mikil áhrif á námsframmistöðu þeirra. 24% telja sig eiga við lesblindu að stríða, 26% segjast hafa lítinn lestrarhraða og 14% eiga við aðra lestrarörðugleika að stríða.
Íþrótta- og tómstundaiðkun
Íþróttaiðkun með íþróttafélagi:
Íþróttaiðkun í Grindavík er töluvert mikil. 68% stráka í 9. og 10. bekk segjast stunda íþróttir (æfa eða keppa) með íþróttafélagi fjórum sinnum í viku eða oftar. Árið 2010 var hlutfallið reyndar meira eða 79%. Hjá stelpum er hlutfallið 40% en var 63% árið 2010. Til samanburðar er hlutfallið á landsvísu 43% hjá strákum og 35% hjá stelpum (sjá töflu).
Tölvuleikjanotkun:
Spurt var um hversu mikinn tíma nemendur telja sig verja að jafnaði í að spila tölvuleiki á netinu svara 72% nemenda í 10. bekk því til að þau verji nær engum tíma í slíkt. Á landsvísu er hlutfallið 53%. Hjá nemendum í 9. bekk er svarhlutfallið 47% sem er svipað og á landsvísu. Rúmlega 70% nemenda bæði í 9. og og 10. bekk telja sig verja nær engum tíma í að spila tölvuleiki sem EKKI eru á netinu. Það er heldur hærra hlutfall í samanburði við landið í heild sinni (sjá töflu).
Hafið í huga
„Hagir og líðan barna og unglinga í nærsamfélaginu varða alla einstaklinga sem hvert þeirra byggir. Nýjar og nýlegar rannsóknir hafa sýnt að áhrif nærsamfélagsins á líf og líðan barna og unglinga eru mikilvæg hverjum einstaklingi en standa auk þess sjálfstæð utan við áhrif hvers og eins þeirra. Þannig hafa þessar rannsóknir m.a. sýnt að líkur á vímuefnanotkun eru minni fyrir alla unglinga í nærsamfélögum þar sem foreldrasamvinna er mikil, en ekki bara fyrir þá einstaklinga sem eiga foreldra sem eru virkir þátttakendur í foreldrasamvinnu. Þessar rannsóknir renna því stoðum undir mikilvægi þess að leggja áherslu á nærsamfélagið í heild við hvers konar heilsueflingar- og forvarnavinnu meðal barna og unglinga."
(Rannsókn og Greining, 2012).
Skýrsluna í heild sinni má lesa hér.